راک فال
راک فال پیشنهادی برای ایمن سازی جاده ها
گرمایش زمین و ساخت‌وساز در مناطق پرخطر باعث افزایش تعداد سوانح و بلایای طبیعی شده است. ریزش سنگ‌ها از نقاط مرتفع نظیر کوه‌ها، صخره‌ها و دیواره‌های معادن به نقاط پایین‌تر یکی از مهم‌ترین سوانح طبیعی می‌باشد. که ممکن است در اثر زمین‌لرزه، سیل، بارندگی زیاد، ساخت‌وساز در مناطق کوهستانی و انفجار رخ دهد.
ریزش سنگ می‌تواند تحت مکانیزم‌های مختلف رخ دهد. ازجمله مهم‌ترین این مکانیزم‌ها می‌توان به لغزش، واژگونی و تاپلینگ اشاره کرد که بستگی به شرایط درزه‌داری توده سنگ دارد. شرایط آب و هوایی و مکانیکی دو فاکتور بااهمیت در وقوع و شدت ریزش سنگ‌ها می‌باشند.
اغلب ریزش سنگ‌ها در اثر تغییر شرایط آب و هوایی که منجر به تغییر نیروهای وارده به قطعات سنگی می‌شود، رخ می‌دهند. این شرایط می‌تواند شامل افزایش فشار آب حفره‌ای در اثر بارندگی، فرسایش خاک‌های اطراف قطعات سنگی در اثر باران‌های شدید، فرآیند یخ‌زدگی و آب شدن یخ‌ها و کاهش خواص مقاومتی سنگ‌ها در اثر هوازدگی باشد. البته مکان‌هایی که ازنظر مکانیکی فعال هستند و در نواحی اطراف آن‌ها تأسیسات، جاده و منطقه مسکونی در حال احداث می‌باشند، پتانسیل بالاتری نسبت به تغییر شرایط آب و هوایی برای وقوع ریزش سنگ دارند. چراکه تنش‌های القایی ایجادشده در اثر احداث سازه‌های جدید، نیروهای وارده بر قطعات سنگی را به‌طور قابل‌توجهی تغییر داده و پتانسیل ریزش سنگ را افزایش می‌دهد.
شرایط نامناسب توده سنگ‌ها، میزان درزه‌داری، فاصله‌داری درزه‌ها، زاویه‌ی قرارگیری درزه‌ها نسبت به هم و نسبت به شیروانی از پارامترهای مؤثر در ناپایداری و ریزش سنگ‌ها بوده و می‌تواند پتانسیل ریزش سنگ در اثر دو فاکتور آب‌وهوا و شرایط مکانیکی ناشی از احداث سازه‌ها را افزایش دهد. چنانچه ریزش سنگ در مناطقی که دارای تردد انسانی می‌باشد، رخ دهد می‌تواند منجر به خسارات سنگین و جبران‌ناپذیری گردد. در حقیقت، توانایی کنترل و ایمن‌سازی ریزش سنگ‌ها نکته‌ی کلیدی در حفظ جان انسان‌ها و ایمنی زیرساخت‌ها, معادن و ساختمان‌ها می‌باشد.
حتی ریزش سنگ‌ها در حجم اندک هم می‌تواند عملکرد یک زیرساخت را مختل کند و هزینه‌های سنگین مالی و اقتصادی را به دنبال داشته باشد. نیاز به تأمین جان انسان‌ها و جلوگیری از خسارت‌های سنگین به تأسیسات سبب شده است تا محصولاتی به نام راک فال برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از ریزش سنگ، بهمن و رانش زمین، بر روی مناطق مسکونی و تجاری، مراکز عمومی، راه، راه‌آهن و دیگر زیرساخت‌ها به بازار عرضه شوند.
مصارف دیگر راک فال
از این محصولات همچنین می‌توان برای جلوگیری از انتقال رسوبات ناشی از سیلاب‌ها در داخل آبروها که می‌تواند بسیار حادثه‌ساز باشد نیز استفاده کرد. در حقیقت مهندسان ژئوتکنیک به این نتیجه رسیده‌اند که مؤثرترین روش برای کاهش خطرات ناشی از ریزش سنگ استفاده از این محصولات می‌باشد.
ازجمله روش‌های جایگزین به‌کارگیری راک فال، ساخت تونل، بهمن‌گیر و احداث تأسیسات در نقاطی بالاتر از نقاط با پتانسیل ریزش سنگ می‌باشد. اما قابل‌ذکر است که این روش‌ها بسیار پرهزینه بوده و در مقایسه با راک فال‌ها توجیه اقتصادی ندارند.
طبق آمار به‌دست‌آمده، حدود ۴۵ درصد از کل ناپایداری‌های مربوط به شیروانی‌ها در دنیا، از نوع ریزش سنگ بوده که این نشان‌دهنده سهم عمده ایست که راک فال‌ها می‌توانند در کاهش خطرات ناشی از ریزش سنگ‌ها داشته باشند.
چرا راک فال ؟
راک فال‌ها دارای خواص ویژه‌ای هستند که توانایی مقابله با ضربه ناشی از رها شدن قطعات سنگی بزرگ و بهمن از ارتفاع زیاد رادارند. این محصولات از در هم بافته شدن طناب‌هایی تشکیل‌شده‌اند که این طناب‌ها خود از طناب‌های مارپیچی به‌شدت گالوانیزه، ایجادشده‌اند و در محل‌های تلاقی‌شان در شبکه به‌صورت کاملاً مستقل و منعطف عمل می‌کنند.
همین امر باعث شده است که راک فال بسیار انعطاف‌پذیر بوده و قابلیت جذب انرژی‌های ضربه بسیار بالا را داشته باشد.
علاوه بر جذب انرژی ضربه، راک فال‌ها باید توانایی نگهداری قطعات سنگی را درون خود داشته باشند تا این قطعات به مناطق پایینی سقوط نکرده و منجر به خسارات جانی و مالی نگردد.
مهم‌ترین ویژگی های راک فال
– جذب انرژی بالای ضربه به دلیل جابجایی‌های الاستیک و پلاستیک
– نصب و نگهداری سریع و آسان حتی در شرایط سخت تو پو گرافیکی به دلیل انعطاف‌پذیری بالا
– جایگزینی آسان قطعات آسیب‌دیده با قطعات جدید
– حمل‌ونقل آسان به دلیل بسته‌بندی مناسب
– تا نشدن راک فال در محل پروژه
– مقاومت بالا در برابر خوردگی به این دلیل که طناب‌ها عمیقاً گالوانیزه شده‌اند
– عدم نیاز به استفاده از توری ثانویه به دلیل فاصله کم بین چشمه‌های توری
– قابلیت نظارت از راه دور که سبب کاهش هزینه‌های نظارت می‌گرددطراحی راک فال
طراحی راک فال
به‌منظور طراحی و انتخاب راک فال مناسب با هر پروژه، نیاز است تا موقعیت احتمالی سطح لغزش و حجم لغزش مشخص‌شده و راک فال متناسب با آن شرایط انتخاب شود.
روند طراحی و تولید راک فال‌ها باید به گونه‌ای باشد که توانایی مهار سنگ‌ها و زمین‌لغزش بزرگ باانرژی ضربه بسیار بالا را نیز داشته باشند.
ریزش‌های عظیمی که رخ می‌دهند حجم قابل‌توجهی از سنگ (معمولاً بیشتر از ۱ میلیون تن) را جابه‌جا می‌کنند که مؤلفه های قائم و افقی این جابجایی به ترتیب در حدود ۱۰۰۰ و ۵۰۰۰ متر می‌باشد. سرعت حرکت مواد در این لغزش‌ها اغلب ۲۵ متر بر ثانیه می‌باشد که با توجه به چگالی بالای خاک و سنگ، منجر به تولید انرژی ضربه بسیار قابل‌توجهی می‌شود.
